Veel stellen staan vroeg of laat voor de vraag: ‘Neem jij mijn achternaam aan of houden we onze eigen namen?’ Het lijkt misschien een praktische beslissing, handig voor post en administratie , toch laat onderzoek zien dat naamkeuze ook iets zegt over intimiteit, verbondenheid en de manier waarop anderen jullie relatie zien. Goed praten hierover vraagt om goede liefdescommunicatie.
Lees door voor mijn verhaal
In deze blog ontdek je wat een achternaam zegt over liefde en identiteit. Wil je alvast weten waarom ik mijn achternaam wil veranderen, klik hieronder.
Samenwonen, trouwen en financiële zekerheid
Wie samenwoont, kiest vaak bewust voor meer vrijheid in hoe de relatie eruitziet. In landen zonder sociaal of financieel vangnet kan trouwen juist belangrijk zijn, omdat de alimentatie bij een scheiding een vorm van zekerheid biedt.
Zeker als één partner financieel afhankelijk is van de ander. Historisch en cultureel gezien was dit meestal de vrouw. Dit idee staat bekend als de Economische onafhankelijkheidshypothese.
De sociale druk achter een achternaam
In veel landen, waaronder Nederland en de VS, neemt het merendeel van de vrouwen nog steeds de achternaam van hun man aan. In de Verenigde Staten doet maar liefst 87% dat. Dat is opvallend, want wettelijk is het vaak makkelijker om je eigen naam te houden dan om hem te veranderen. De verklaring ligt in culturele normen.
We zijn opgegroeid met het idee dat een gedeelde familienaam staat voor verbondenheid en eenheid. Wanneer een vrouw besluit haar naam te houden of een koppel kiest voor een dubbele naam, ervaren veel mensen dat als een subtiele breuk met de traditie, en daarmee met de rolpatronen van man en vrouw. Zulke sociale druk kan een uitdaging zijn voor de liefdescommunicatie binnen een relatie.
Hoe naamkeuze je relatie beïnvloedt
Uit een grootschalig survey-experiment (n=501) blijkt dat vrouwen die hun naam houden of kiezen voor een dubbele achternaam, door buitenstaanders worden gezien als minder liefdevol en minder toegewijd dan vrouwen die de naam van hun man aannemen. Ook worden ze als minder passend bij het beeld van de ‘ideale echtgenote’ beschouwd.
Dit effect is niet alleen theoretisch. Het beïnvloedt hoe vrienden, familie en zelfs het koppel zelf hun relatie beleven. Een vrouw die merkt dat haar omgeving haar keuze afkeurt, kan zich minder gesteund voelen en meer druk ervaren om alsnog “conform” te gaan. Hier helpt open liefdescommunicatie om samen sterker te staan.
En de mannen?
Mannen ontsnappen niet helemaal aan dit effect. Hun betrokkenheid en toewijding worden ook lager ingeschat wanneer hun partner haar naam houdt. In ieder geval denken mensen dan dat de man minder ‘macht’ heeft in de relatie. Interessant genoeg krijgen mannen de minste sociale kritiek als hun vrouw wél de naam verandert, zelfs als ze verder in een gelijkwaardige relatie leven.
Bij dubbele namen is het beeld gemengd: mannen worden niet als minder liefdevol gezien, maar wel als iets minder ‘ideale echtgenoot’. Mogelijk omdat een dubbele achternaam wordt gezien als een compromis waarbij de man een stukje van zijn traditionele positie opgeeft.
Gendernormen in de relatie
Sociologen noemen dit ‘doing gender’: steeds opnieuw bevestigen van je man- of vrouw-zijn via sociale signalen. De achternaam is zo’n signaal. Een vrouw die haar naam houdt, laat zien dat ze hecht aan haar eigen identiteit en autonomie. In veel culturen wordt dat nog steeds minder vrouwelijk gevonden of gezien als minder toegewijd aan het gezin.
Deze normen werken subtiel door in relaties. Partners kunnen elkaar onbewust beoordelen: ‘Houd je genoeg van me als je mijn naam niet wilt dragen?’. Terwijl het natuurlijk prima mogelijk is om je eigen naam te houden én volledig gecommitteerd te zijn aan je huwelijk of liefdesrelatie.
Het patriarchale systeem van naamgeving ontstond in een tijd waarin mannelijke spierkracht, macht en bezit centraal stonden. Namen volgden de vaderlijke lijn om erfenis en eigendom voor mannelijke opvolgers vast te leggen. Maar er bestaan ook andere vormen, zoals in IJsland waar kinderen de naam van hun moeder of vader dragen, en in Latijns-Amerika waar dubbele achternamen de moederlijke lijn zichtbaar maken of in sommige Afrikaanse culturen waarbij kinderen namen krijgen die direct verwijzen naar de moeder, bijvoorbeeld haar clan of geboorteomstandigheden. Zo ontstaan er evolutionair systemen waarin beide ouders erkenning krijgen, als verschillende takken van dezelfde boom.
Kan je wel wat hulp gebruiken?
Maak dan een afspraak voor een gratis gesprek
Neem de eerste stap en ontdek hoe wij jou kunnen ondersteunen.
Relaties van hetzelfde geslacht
In een onderzoek bij lesbiennes uit 2006 kwam naar voren dat wanneer een van de partners de achternaam van de ander aanneemt, dit vooral werd gedaan om de relatie geaccepteerd te krijgen door hun omgeving. Hiervoor werd niet altijd gebruikgemaakt van een ceremonie, maar bijvoorbeeld bij andere feesten zoals verjaardagen.
De impact op de relatiekwaliteit
Hoe een stel dit onderwerp – naamkeuze in de liefdesrelatie – bespreekt, zegt veel over hun dynamiek. Een open en respectvol gesprek kan de relatie versterken: je leert elkaars waarden en verwachtingen beter kennen.
Een gesprek in de taal van liefdescommunicatie of relatiecommunicatie helpt daarbij. Het gaat om luisteren, erkenning geven en zonder oordeel onderzoeken wat een naam voor jullie beiden betekent.
Houdt een van de partners echter star vast aan de norm (‘Je móét mijn naam aannemen’), dan kan dat juist een bron van conflict zijn en ongelijkheid versterken.
HOE GA JE HIER BEWUST MEE OM?
- Praat over de betekenis: Vraag elkaar waarom een gedeelde naam wel of niet belangrijk voelt. Is het een romantisch symbool, een praktisch voordeel, of een sociale verwachting?
- Pijnlijk verleden en nieuwe start: Tegelijkertijd biedt een naamkeuze bij een huwelijk soms ook een ontsnapping aan een pijnlijk of traumatisch familieverleden. Het kiezen voor het gebruik maken van de achternaam van de partner kan dan een manier zijn om een pijnlijke geschiedenis af te sluiten en te kiezen voor een nieuwe start.
- Onderzoek alternatieven: Naast wel of niet veranderen, kun je ook denken aan dubbele achternamen, of creatieve oplossingen zoals een gezamenlijke familienaam voor kinderen.
- Erken sociale druk: Wees je bewust van de reacties van mensen om je heen, maar laat die niet bepalend zijn voor jullie keuze. Jullie kiezen voor elkaar. Vrijheid vraagt om oog voor elkaars binnenwereld en respect voor ieders unieke achtergrond. Uiteindelijk gaat het erom dat jullie samen besluiten hoe het verleden, het nu en de toekomst, wel of niet een plek krijgt in de nieuwe naam.
- Blijf communiceren: De naamkeuze kan later opnieuw onderwerp van gesprek worden, bijvoorbeeld bij de geboorte van een kind. Houd ruimte om samen te heroverwegen.
De naam zegt iets, maar niet alles
De keuze om je achternaam te veranderen, te houden of te combineren is meer dan een formaliteit. Het is een signaal, naar elkaar en naar de wereld, over hoe jullie je relatie zien. Onderzoek laat zien dat deze keuze de manier beïnvloedt waarop anderen jullie beoordelen, vooral vrouwen krijgen te maken met sociale sancties als ze afwijken van de norm.
Maar laat dit je niet beperken. Een sterke relatie wordt niet gebouwd op een gedeelde achternaam, maar op respect, communicatie en gezamenlijke waarden. Onderzoek laat ook zien dat het voor vrouwen niet uitmaakt welke achternaam ze hebben wat betreft hun zelfvertrouwen en identiteitsgevoelens.
Gebruik het naamgesprek als een kans om dichter bij elkaar te komen, en maak een keuze die bij jullie unieke relatie past.
Mijn persoonlijke keuze
Mijn partner en ik wonen al meer dan 37 jaar bewust ongehuwd samen. We hebben daar een eigen term voor: BOS: Bewust Ongehuwde Samenwoners. Geen gedeelde achternaam, maar wél veel liefde. Of zoals wij zeggen: ‘twee gekken op een stokje, nooit saai.’
Toch wil ik mijn achternaam veranderen. Niet naar die van mijn partner, maar als symbool voor wie ik nu ben. Het markeert een keerpunt: loslaten van wat niet meer past, ruimte voor een nieuwe start. Gerard steunt mij hierin volledig. Zijn kracht is niet altijd zichtbaar, maar wel altijd aanwezig in mijn leven.
Daarom vraag ik jou: wat vind jij een mooie nieuwe achternaam voor mij?Zet het in de reacties!
